1. Làng Cẩm Nê - điểm đến lưu giữ hồn Việt giữa lòng Đà Nẵng
Nằm cách trung tâm Đà Nẵng 14km về phía tây nam, làng Cẩm Nê hiện lên như một ốc đảo yên bình bên dòng sông Cẩm Lệ. Không gian nơi đây tách biệt hoàn toàn khỏi sự ồn ào của thành phố, mang đến cho du khách cảm giác như lạc vào một thế giới khác - nơi thời gian như chậm lại để người ta có thể ngắm nhìn những đôi bàn tay tài hoa dệt nên từng sợi cỏ.
Làng nghề nằm trong địa phận xã Hòa Tiến, huyện Hòa Vang, với ít hộ dân sinh sống chủ yếu bằng nghề dệt chiếu truyền thống. Khi bước chân vào làng, du khách sẽ ngay lập tức cảm nhận được nhịp sống đậm đà bản sắc nông thôn Việt Nam qua từng mái nhà tranh, từng con đường đất đỏ uốn lượn quanh những xưởng dệt nhỏ.
Điều làm nên sự khác biệt của làng Cẩm Nê so với các làng nghề khác chính là sự gắn kết mật thiết giữa nghề truyền thống và đời sống hàng ngày của người dân. Ở đây, việc dệt chiếu không chỉ là nghề kiếm sống mà còn là niềm tự hào được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Làng Cẩm Nê nơi lưu giữ hồn Việt giữa lòng Đà Nẵng (Ảnh sưu tầm)
2. Hành trình 500 năm lịch sử làng chiếu Cẩm Nê
Theo lời kể của các cụ già trong làng, nghề dệt chiếu ở Cẩm Nê bắt nguồn từ thế kỷ 15 dưới thời Lê sơ. Ban đầu, nghề này được truyền từ các vùng phía Bắc xuống qua những người thầy thủ công tài ba. Qua thời gian, người dân địa phương đã học hỏi và phát triển thành một nghề truyền thống đặc trưng riêng của vùng đất Quảng Nam - Đà Nẵng.
Thời kỳ đỉnh cao của làng chiếu Cẩm Nê phải kể đến triều Nguyễn (1802-1945). Những tấm chiếu dệt từ làng Cẩm Nê được chọn lọc kỹ lưỡng để cung cấp cho hoàng gia, từ các cung điện trong Đại Nội Huế đến những biệt thự của quan lại. Điều này đã khẳng định tài nghệ và uy tín của nghề thủ công truyền thống nơi đây.
Giai đoạn 1930-1940 được coi là thời kỳ phát triển mạnh mẽ nhất của làng nghề với hơn 100 hộ gia đình tham gia dệt chiếu. Tuy nhiên, sau các cuộc chiến tranh và sự phát triển của nền kinh tế thị trường, nghề dệt chiếu truyền thống đã trải qua nhiều thăng trầm. Hiện tại, làng nghề đang trong quá trình hồi sinh nhờ sự quan tâm của chính quyền địa phương và phong trào du lịch cộng đồng.
Những câu chuyện lịch sử này không chỉ là dĩ vãng mà còn là nguồn cảm hứng để các thế hệ trẻ tiếp tục gìn giữ và phát huy nghề truyền thống của tổ tiên.
Khám phá lịch sử hành trình 500 năm của làng nghề Cẩm Nê (Ảnh sưu tầm)
3. Bí mật quy trình dệt chiếu truyền thống từ A đến Z
Những bí mật về nghề dệt chiếu Làng Cẩm Nê lần được biết đến (Ảnh sưu tầm)
3.1 Chọn lựa nguyên liệu cỏ tự nhiên - bước đầu quan trọng
Nguyên liệu chính để tạo nên những tấm chiếu Cẩm Nê chính là loại cỏ bồng bồng, một loại cỏ dại mọc hoang dại ở các vùng đất ven sông, đầm lầy. Loại cỏ này có thân nhỏ, dẻo dai và có độ bền cao khi được xử lý đúng cách. Việc thu hoạch cỏ bồng bồng thường diễn ra vào mùa khô (từ tháng 10 đến tháng 3 dương lịch), khi cỏ đã già và có độ dẻo dai tốt nhất.
Sau khi thu hoạch, cỏ được phơi khô tự nhiên dưới nắng trong vòng 3-5 ngày. Quá trình phơi khô này đòi hỏi sự kinh nghiệm của người thợ để đảm bảo cỏ không bị cháy nắng nhưng vẫn giữ được độ ẩm cần thiết. Cỏ khô sau đó được ngâm nước muối loãng để tăng độ bền và khả năng chống mối mọt.
Bước tiếp theo là xử lý màu sắc tự nhiên. Người thợ sử dụng các loại lá cây như lá cẩm, lá nghệ, vỏ cây vải để tạo ra các màu sắc từ xanh nhạt, vàng nhạt đến nâu đỏ. Quá trình nhuộm màu hoàn toàn thủ công, đòi hỏi sự tỉ mỉ và kinh nghiệm lâu năm.
3.2 Kỹ thuật dệt tay tinh xảo được truyền qua nhiều thế hệ
Khung dệt truyền thống của làng Cẩm Nê được làm bằng gỗ tre, có chiều dài khoảng 2-2,5 mét và chiều rộng 1,2-1,5 mét. Người thợ ngồi trên chiếu nhỏ, tay cầm các sợi cỏ đã được xử lý, bắt đầu dệt từ một đầu theo kỹ thuật đan chéo truyền thống. Mỗi sợi cỏ được đan qua lại tạo thành những ô vuông nhỏ, đều đặn và chắc chắn.
Việc dệt một tấm chiếu cỡ trung bình (1,8m x 2m) thường mất 3-4 ngày làm việc liên tục. Tay nghề của người thợ được thể hiện qua độ đều đặn của các đường dệt, sự chặt chẽ của từng mắt lưới và khả năng tạo ra các họa tiết trang trí tinh tế. Những người thợ có kinh nghiệm còn có thể dệt các hoa văn phức tạp như hoa cúc, hoa sen, hay các hình thù truyền thống khác.
Điều đặc biệt là kỹ thuật "buộc đầu" - một bí quyết được truyền từ đời này sang đời khác. Cách buộc đầu chiếu quyết định độ bền và tính thẩm mỹ của sản phẩm. Mỗi gia đình thợ có cách buộc đầu riêng, tạo nên "chữ ký" đặc trưng cho sản phẩm của mình.
3.3 Hoàn thiện sản phẩm chiếu với độ bền vượt thời gian
Sau khi hoàn thành quá trình dệt, tấm chiếu được mang đi tẩm một lần nữa bằng dung dịch nước muối pha loãng để tăng cường độ bền. Việc phơi khô cuối cùng được thực hiện trong bóng râm, tránh ánh nắng trực tiếp có thể làm giòn sợi cỏ. Quá trình này thường kéo dài 2-3 ngày tùy thuộc vào thời tiết.
Bước hoàn thiện cuối cùng là "ủi" chiếu bằng cách đặt những tảng đá nặng lên trên và để qua đêm. Việc này giúp tấm chiếu được phẳng, mịn và có độ dày đồng đều. Một tấm chiếu Cẩm Nê chất lượng có thể sử dụng được 15-20 năm nếu được bảo quản tốt.
Sản phẩm cuối cùng không chỉ là một tấm chiếu thông thường mà còn mang trong mình hương vị đặc trưng của cỏ tự nhiên - một mùi hương dịu nhẹ, dễ chịu và có tác dụng thư giãn tự nhiên.
4. Chiếu Cẩm Nê - tác phẩm nghệ thuật từ bàn tay tài hoa
Bước vào một xưởng dệt chiếu ở làng Cẩm Nê, du khách sẽ ngay lập tức bị choáng ngợp bởi sự khéo léo của những người thợ địa phương. Những đôi bàn tay chai sần, gần như "nhảy múa" trên khung dệt, tạo ra những tấm chiếu với độ tinh xảo đáng kinh ngạc. Mỗi tấm chiếu không chỉ là sản phẩm thủ công mà còn là một tác phẩm nghệ thuật thực thụ.
Chiếu Cẩm Nê nổi bật với ba đặc điểm chính: độ bền vượt trội, tính thẩm mỹ cao và khả năng điều hòa nhiệt độ tự nhiên. Cấu trúc dệt đặc biệt giúp chiếu thoáng mát vào mùa hè và giữ ấm vào mùa đông. Màu sắc tự nhiên của chiếu thường là xanh nhạt, vàng nhạt hoặc nâu đỏ, tạo cảm giác ấm cúng và gần gũi với thiên nhiên.
Điều làm nên giá trị nghệ thuật của chiếu Cẩm Nê chính là các họa tiết truyền thống được dệt tỉ mỉ. Những hoa văn như "tứ quý" (tùng, cúc, trúc, mai), "long phụng" hay "hoa sen" không chỉ mang ý nghĩa trang trí mà còn thể hiện triết lý sống và tín ngưỡng của người Việt. Mỗi họa tiết đều có ý nghĩa riêng và được các thế hệ thợ dệt truyền lại qua nhiều thập kỷ.
Giá trị kinh tế của sản phẩm cũng không hề nhỏ. Một tấm chiếu Cẩm Nê thông thường có giá từ 250.000 - 300.000 VNĐ tùy thuộc vào kích cỡ và độ phức tạp của họa tiết. Những tấm chiếu có họa tiết đặc biệt hoặc được dệt bởi những nghệ nhân nổi tiếng có thể có giá cao hơn.
Chiếu Cẩm Nê sản phẩm từ những bài tay tài hoa (Ảnh sưu tầm)
5. Trải nghiệm du lịch làng Cẩm Nê không thể bỏ lỡ
Những trải nghiệm du lịch làng Cẩm Nê dành cho du khách khi đến (Ảnh sưu tầm)
5.1 Tham quan xưởng dệt và học nghề cùng thợ địa phương
Hoạt động hấp dẫn nhất khi đến làng Cẩm Nê chính là được tận mắt chứng kiến quy trình dệt chiếu từ A đến Z. Hầu hết các xưởng dệt trong làng đều chào đón du khách tham quan miễn phí. Du khách không chỉ được nghe thuyết minh về lịch sử nghề dệt mà còn có cơ hội thử sức với nghề thủ công truyền thống này.
Trải nghiệm học dệt chiếu thường kéo dài 1-2 tiếng, do các thợ dệt kỳ cựu hướng dẫn trực tiếp. Dù chỉ là những bước cơ bản nhất, du khách cũng sẽ cảm nhận được sự khó khăn và đòi hỏi kỹ thuật cao của nghề này. Nhiều du khách chia sẻ rằng sau khi trải nghiệm, họ càng trân trọng hơn giá trị của những tấm chiếu thủ công.
Đặc biệt, vào mùa khô (tháng 10 - tháng 3), du khách còn có cơ hội tham gia thu hoạch cỏ bồng bồng cùng người dân địa phương. Hoạt động này thường diễn ra vào sáng sớm, khi không khí mát mẻ và cỏ còn đọng sương, tạo nên những khoảnh khắc đẹp và ý nghĩa.
5.2 Khám phá văn hóa và ẩm thực đặc sắc vùng Hòa Vang
Ngoài việc tìm hiểu về nghề dệt chiếu, làng Cẩm Nê còn là nơi lý tưởng để khám phá văn hóa nông thôn miền Trung Việt Nam. Làng có một ngôi đình cổ được xây dựng từ thế kỷ 18, nơi thờ các vị thần bảo hộ cho làng nghề và tổ chức các lễ hội truyền thống trong năm.
Lễ hội lớn nhất của làng diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch hàng năm, với các hoạt động như múa rối nước, hát bài chòi và thi dệt chiếu. Đây là dịp để du khách cảm nhận được không khí lễ hội truyền thống đậm đà bản sắc dân tộc.
Về ẩm thực, làng Cẩm Nê nổi tiếng với đặc sản bánh ít lá gai và chè cung đình. Bánh ít lá gai được làm từ bột gạo trộn với nước lá gai, tạo màu xanh tự nhiên, bên trong nhân tôm thịt thơm ngon. Chè cung đình là món tráng miệng truyền thống với nhiều lớp đậu xanh, đậu đỏ, thạch rau câu và nước cốt dừa. Một suất ăn hoàn chỉnh tại các gia đình trong làng có giá khoảng 80.000 - 120.000 VNĐ/người.
5.3 Trải nghiệm mua sắm chiếu Cẩm Nê chính gốc
Mua sắm tại làng Cẩm Nê mang lại cảm giác an tâm về chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. Du khách có thể mua trực tiếp từ các hộ gia đình sản xuất với giá cả hợp lý hơn so với các cửa hàng lưu niệm ở thành phố. Hầu hết các gia đình đều sẵn sàng giảm giá nếu du khách mua số lượng lớn hoặc mua nhiều sản phẩm khác nhau.
Ngoài chiếu truyền thống, làng còn phát triển các sản phẩm mới như túi xách, mũ, giày dép làm từ cỏ bồng bồng. Những sản phẩm này vừa mang tính thực dụng cao vừa là món quà lưu niệm độc đáo. Giá các sản phẩm phụ dao động từ 50.000 - 300.000 VNĐ tùy loại.
Điều đặc biệt là du khách có thể đặt hàng theo yêu cầu với kích cỡ, màu sắc và họa tiết mong muốn. Thời gian hoàn thành đơn hàng đặt trước thường từ 7-15 ngày, tùy thuộc vào độ phức tạp của sản phẩm.Du khách còn có thể tận mắt chứng kiến quá trình đóng gói và hoàn thiện sản phẩm ngay tại nhà xưởng – một trải nghiệm chân thực hiếm có đối với những ai yêu thích hàng thủ công truyền thống.
Một số hộ gia đình còn hỗ trợ dịch vụ vận chuyển hàng về tận nhà với phí gửi theo bưu điện hoặc xe khách, thuận tiện cho những khách du lịch không muốn mang theo hàng cồng kềnh. Đặc biệt, vào các dịp lễ hội hoặc mùa cao điểm du lịch, làng thường tổ chức các gian hàng trưng bày và bán sản phẩm ngay tại sân đình làng, nơi du khách có thể tham gia mặc cả, trao đổi trực tiếp với nghệ nhân – góp phần tăng thêm phần thú vị cho hành trình mua sắm. Việc sở hữu một tấm chiếu Cẩm Nê không chỉ là mua một sản phẩm thủ công, mà còn là mang về một phần hồn cốt văn hóa của miền Trung đầy nắng gió và nghĩa tình.
6. Các điểm lân cận có thể kết hợp tham quan cùng làng Cẩm Nê
Vị trí của làng nghề chiếu Cẩm Nê tương đối thuận lợi để kết hợp tham quan nhiều điểm du lịch văn hóa và làng nghề truyền thống trong cùng một chuyến đi. Tuy nhiên, khoảng cách thực tế đến một số địa điểm cần được điều chỉnh để phù hợp hơn.
Làng đá mỹ nghệ Non Nước nằm cách Cẩm Nê khoảng 22 km về phía đông nam, nổi tiếng với các sản phẩm điêu khắc đá tinh xảo và lâu đời. Du khách có thể dành nửa ngày để khám phá sự khác biệt giữa nghề chạm khắc đá cứng cáp tại Non Nước và nghề dệt chiếu mềm mại tại Cẩm Nê – hai biểu tượng thủ công nổi bật của Đà Nẵng.
Làng bánh tráng Túy Loan (chính xác là Túy Loan, không phải “Tý Loan”) cách Cẩm Nê khoảng 15 km về phía tây bắc. Đây là điểm đến lý tưởng để khám phá ẩm thực truyền thống, đặc biệt là bánh tráng nướng, bánh tráng cuốn thịt heo – món ăn đặc sản của người Quảng.
Làng bánh tráng Túy Loan (Ảnh sưu tầm)
Những du khách có nhiều thời gian có thể kết hợp ghé thăm danh thắng Ngũ Hành Sơn (cách khoảng 20 km) – quần thể núi đá vôi nổi tiếng với động đá và chùa linh thiêng – hoặc tiếp tục đi thêm để đến phố cổ Hội An, cách làng khoảng 30 km. Tuyến đường hiện nay khá thuận tiện, có thể đi bằng xe máy, ô tô cá nhân hoặc đặt tour trong ngày.
Gần làng cũng có chợ Hòa Tiến – một chợ quê nhỏ cách làng chừng 2 km, nơi người dân địa phương buôn bán nông sản, rau củ, cá đồng, cùng các món ăn vặt như bánh ít, bánh nậm. Đây là nơi lý tưởng để du khách tìm mua đặc sản địa phương hoặc hòa mình vào nhịp sống dân dã của vùng nông thôn Đà Nẵng.
Du khách có thể dễ dàng kết hợp tham quan Sun World Ba Na Hills trong hành trình khám phá làng nghề Cẩm Nê. Với vị trí làng Cẩm Nê chỉ cách Bà Nà Hills 20km từ trung tâm Đà Nẵng và giao thông thuận lợi, bạn có thể bắt đầu ngày mới bằng việc chiêm ngưỡng khung cảnh huyền ảo giữa mây trời tại Sun World Ba Na Hills, tận hưởng không khí trong lành cùng những công trình kiến trúc ấn tượng như Cầu Vàng, Làng Pháp, Lâu đài Mặt trăng hay khu vườn hoa Le Jardin d’Amour và nhiều show diễn hấp dẫn. Sau đó, tiếp tục hành trình đến làng Cẩm Nê để tìm hiểu về nghệ thuật dệt chiếu truyền thống, gặp gỡ người dân địa phương và cảm nhận nhịp sống mộc mạc, đậm chất miền quê xứ Quảng.
Việc kết hợp giữa Sun World Ba Na Hills và làng Cẩm Nê không chỉ giúp du khách có được trải nghiệm phong phú, cân bằng giữa vui chơi hiện đại và khám phá văn hóa, mà còn tối ưu thời gian di chuyển trên cung đường du lịch hấp dẫn này. Nếu Sun World Ba Na Hills mang đến trải nghiệm giải trí – nghỉ dưỡng đỉnh cao giữa mây trời, thì làng nghề Cẩm Nê lại là điểm dừng chân lý tưởng để chạm vào chiều sâu văn hóa bản địa.
Làng Cẩm Nê nằm trên tuyến đường thuận tiện Ba Na Hills (Ảnh sưu tầm)
7. Hướng dẫn đường đi đến làng Cẩm Nê từ trung tâm Đà Nẵng
Hướng dẫn đường đi đến làng Cẩm Nê từ trung tâm Đà Nẵng (Ảnh sưu tầm)
Tuyến đường phổ biến nhất để đến làng Cẩm Nê là xuất phát từ trung tâm Đà Nẵng, di chuyển theo đường Quốc lộ 1A hướng nam khoảng 10km, sau đó rẽ phải vào đường Hòa Tiến và đi thêm 4km nữa sẽ đến làng. Tổng thời gian di chuyển bằng xe máy hoặc ô tô khoảng 25-30 phút, tùy thuộc vào tình hình giao thông.
Đối với du khách sử dụng phương tiện cá nhân, có thể thuê xe máy với giá 100.000 - 150.000 VNĐ/ngày hoặc thuê xe ô tô tự lái với giá 600.000 - 800.000 VNĐ/ngày. Đường đi tương đối đơn giản với biển báo chỉ dẫn rõ ràng, ít có nguy cơ lạc đường.
Nếu di chuyển bằng phương tiện công cộng, du khách có thể bắt xe buýt tuyến số 05 từ bến xe Đà Nẵng đến ngã ba Hòa Tiến, sau đó đi xe ôm hoặc xe taxi khoảng 4km nữa. Tổng chi phí cho hành trình này khoảng 50.000 - 80.000 VNĐ/người.
Nhiều du khách chọn phương án đặt xe grab hoặc taxi từ trung tâm thành phố với chi phí khoảng 200.000 - 300.000 VNĐ cho cả chuyến đi khứ hồi. Lái xe địa phương thường rất am hiểu về làng nghề và có thể làm luôn vai trò hướng dẫn viên cho du khách.
Làng Cẩm Nê là minh chứng sống động cho sự bền bỉ của nghề thủ công truyền thống Việt Nam. Nơi đây không chỉ mang đến những tấm chiếu chất lượng mà còn là cầu nối giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa và con người miền Trung. Hãy dành một ngày để khám phá làng nghề độc đáo này và mang về những kỷ niệm đẹp cùng sản phẩm thủ công chất lượng cao!